Van toekomstvisioen tot het huidige tijdperk van de robotica



Robots en kunstmatige intelligentie. Fenomenen die ons intrigeren en bezighouden. Niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Overal aanwezig. Een zegen of een schrikbeeld voor de toekomst? Het zijn vragen die generaties lang een grote rol spelen in het publieke debat. Vragen die de Tsjechische schrijver Karel Čapek in 1920 al aan de orde liet komen in zijn toneelstuk Rossums Universele Robots (R.U.R.). 

Het was Čapek die in dit toneelstuk het fenomeen en het woord ‘robot’ introduceerde. Een woord dat sindsdien wereldwijd niet meer is weg te denken uit het vocabulaire en uit de maatschappelijke discussies over technologische ontwikkeling. Čapeks toneelstuk R.U.R is een echt drame à thèse dat de toen nog futuristische problematiek van een zeer vooruitstrevende technologie onder de loep neemt en tot zijn uiterste consequentie doorvoert. Het toneelstuk werd meteen in alle talen vertaald en opgevoerd, behalve in Nederland. Alleen Nederlandse studenten zouden zich er in 1928 aan wagen.
Zal hij zich dan verheffen of juist niet? 

Tijd dus voor Het Slavisch Toneel om het toneelstuk R.U.R in het 125ste geboortejaar van Karel Čapek op de planken te brengen in het Universiteitstheater. En om dieper in te gaan op de dilemma’s en discussies die het toneelstuk opwerpt. Daarom trakteert Het Slavisch Toneel het publiek na afloop van elke voorstelling op een discussiepanel van jonge onderzoekers op het gebied van robotica en kunstmatige intelligentie. Zij zullen hun huidige onderzoek kort toelichten.  Aan het publiek de taak om vrijblijvend prangende vragen te stellen. En met de onderzoekers een levendige discussie aan te gaan over de ethische vragen en dilemma’s die Karel Čapek ook al aan de orde stelde, zoals:

Wordt de mens een beter mens als robots het werk van hem overnemen?
Wat betekent werk eigenlijk voor de mens en welke waarde hecht de mens eraan? 
Valt de ontwikkeling en productie van robots nog tegen te houden? 
Moeten robots zelf kunnen denken of alleen door de mens gegeven orders uitvoeren? 
Moeten we robots omarmen omdat zij het leven makkelijker maken, of juist niet? 
Is het mogelijk om robots alleen voor specifiek werk in te zetten of is de ontwikkeling nu al niet meer te stuiten? 
Kunstmatige intelligentie, digitale ondersteuning, de zelfrijdende auto, robots in de industrie: hoezeer zijn we al gewend aan robots zonder het te beseffen? 
Klopt het dat de mens zelf eigenlijk al een robot is, zoals filosoof Daniel Dennett beweert? 
Zullen de robots zich uiteindelijk tegen de mens keren?

Voorstellingen werden gespeeld van 7 - 15 november 2015 in het Universiteitstheater, Nieuwe Doelenstraat 16, Amsterdam. 


R.U.R. is als Slavisch Cahier (8) verschenen en te koop bij boekhandel/uitgeverij Pegasus
(Vertaling Pim van der Horst, inleiding Kees Mercks – ISBN 978 90 6143 347 7)

Klik hier voor FOTO'S